آشنایی با ایگوانای سبز

ایگوانای سبز رنگ در جنوب آمریکا همچنین در غرب آفریقا و مکزیک و نواحی گرمسیری جنوب پاراگوئه و جنوب غربی برزیل زندگی می کند این سوسمار بزرگ همچنین علاقه مند به زندگی در جزایر دریای کارائیب و سواحل غربی اقیانوس آرام می باشد و در جنوب فلوریدا و هاوایی نیز دیده شده است.

زیستگاه
ایگواناهای سبز جزو سوسمارهای درختی هستند که روی درختان بلند زندگی می کنند. جوانترها در ارتفاع کمتری نسبت به انواع بالغشان زندگی می کنند این درختان شرایط لازم برای گرفتن حمام آفتاب را فراهم می کنند و از آن جهت مسکن مورد علاقه آنها می باشند .ایگواناها به ندرت از درختان پایین می آیند مگر در مواردی که ماده ها آماده تخم گذاری باشند اگر چه آنها به زندگی در محیط جنگلی علاقه مند می باشند ولی در سایر محیط های باز نیز به خوبی خود را سازگار می سازند . صرفنظر از اینکه زیستگاهشان کجاست ترجیح می دهند که در اطرافشان آب باشد آنها شناگرهای قابلی هستند و با شیرجه رفتن داخل آب و قرار گرفتن در پایین ترین سطح آب خود را از گزند شکارچیان حفظ می کنند .

توصیف فیزیکی

بعد از خارج شدن از تخم طول ایگوانای سبز در حدود 17 الی 25 سانتیمتر می باشد . وزن سوسمار بالغ بین 4 الی 6 کیلوگرم و طول آن با احتسب دم بالغ بر 2 متر می باشد که وزن بعضی از انواع در آمریکای جنوبی با رژیم غذایی مخصوص به بالاتر از 8 کیلوگرم نیز رسیده است .

قسمت های مختلف بدن ایگوانا

این جانور اگرچه به اسم ایگوانای سبز شناخته شده است در حقیقت به رنگهای مختلف وجود دارد بالغین با افزایش سن رنگشان نیز یکنواخت می شود ولی جوانترها بیشتر ترکیبی از رنگهای سبز و قهوه ای هستند که به صورت تکه تکه به هم متصل شده اند عوامل مختلفی از جمله دمای محیط و سلامتی, سن و موقعیت اجتماعی بر تغییرات رنگ حیوان تاثیر دارند.
در ابتدای روز هنگامی که دمای بدن ایگوانا پایین است رنگ پوست بدن جانور برای جذب بیشتر اشعه خورشید تیره می شود و در میانه روز که اشعه خورشید به صورت عمود بر زمین می تابد رنگ آنها روشنتر و گاهی بیرنگ می شود. ایگواناهای غالب در یک محیط رنگهای تیره تری نسبت به بقیه دارند . به نظر می رسد برخی از رنگها منحصرا توسط نرها تولید می شوند که منشا آن هورمونهای جنسی جانور نر می باشد آنها در فصل جفتگیری (6 الی 8 هفته) به رنگ پرتغالی روشن یا طلائی مات در می آیند ولی ماده های بالغ در اغلب موارد رنگ سبزشان را حفظ می کنند .
از دیگر مشخصات ویژه این گونه وجود زوائد دندانه دار زیر گلو (غبغب) می باشد و زیر گوش میانی نیز صفحاتی وجود دارد که به آن (Subtympanic Plate) گفته می شود. یال پشتی از تیغ های جلدی تشکیل شده است که از میان گردن تا قاعده دم کشیده شده است. این ساختمان گوشتی همچنین در برابر حرارت منبسط شده و موجب تنظیم دمای بدن جانور می گردد. و در ناحیه تاج قسمتی از استخوان جمجمه (Hyoid) باعث سیخ شدن و حمایت کردن از تاج می شود که این حالت در زمان وحشتزدگی یا دفاع از قلمرو در جانور ایجاد می شود.
چشمهای ایگوانا که در دو پهلوی صورت آن قرار گرفته است و توسط پلکها حفاظت می شوند. پلکهای بالا از جنس سخت و ثابت یا بدون حرکت می باشند و پلک های پایین متحرک هستند .
در قسمت میانی و عقبی جمجمه (پشت چشمها) اندام حسی وجود دارد و به آن چشم آهیانه ای اطلاق می شود که در حقیقت چشمهای واقعی نیستند و با جذب انرژی خورشیدی به بلوغ اندام جنسی, غده تیروئید و غدد درون ریز کمک می کنند. این اندام همجنین هنگام شکار در نور کم دید جانور را افزایش می دهد.

تولید مثل
بیشتر ایگواناها بین 3 الی 4 سالگی بلوغ جنسی پیدا می کنند که بلوغ زودرس نیز در آنها دیده می شود (2 سالگی) ودر بعضی تا 5 سالگی طول می کشد. مسئولیت بالغین پذیرفتن ریسک جفت گیری و مراحل تخم گذاری (در ماده ها) می باشد. جفتگیری بین یک ماده و چندین نر اتفاق می افتد. درگیری بین نرها غیر معمول نیست و اظهار عشق نرها به روشهای مختلف از جمله بالا و پایین بردن سر یا انقباض و انبساط غبغب, صدا درآوردن و گاز گرفتن پشت گردن ماده ها می باشد .
نرها غالبا به وسیله فورمونهای واکسی که از سوراخهای رانی خود ترشح می کنند قلمرو و جفتهایشان را علامت گذاری می کنند. در خلال جفت گیری نرها به ماده ها نزدیک می شوند و از پشت آنها بالا می روند و به آن مسلط می شوند. آنها برای مهار کردن جفتشان با دندان پشت کتف ماده را گاز می گیرند که گاهی منجر به جرح می شود این مراحل چندین دقیقه طول می کشد و پس از آن ماده ها قادرند اسپرمها را برای مدتی طولانی نگه دارند و در زمان مناسب آنها را بارور سازند. ایگواناها تمایل دارند در فصول خشک سال تخم گذاری کنند زیرا تولد نوزادان در فصل بارندگی اتفاق می افتد و دسترسی به غذا برای متولدین جدید آسانتر خواهد بود .

تولد و رشد
تقریبا 65 روز پس از جفتگیری یک ماده برای تخم گذاری آماده است. ماده ها آشیانه تولد نوزادان را مشخص می کنند و این محل معمولا در عمق یک متری و با وسعت 45 سانتی متر یا بیشتر می باشد اگر فضای لانه سازی برای ماده های دیگر نباشد آنها آشیانه خود را با هم تقسیم می کنند. بعد از تخم گزاری ماده ها برای حفاظت از آنها به دفعات به آشیانه سر می زنند ولی در آن اقامت دائم ندارند.

اندازه و تعداد تخمهای تولید شده به جثه مادر, تغذیه و زمان بلوغ جانور بستگی دارد . به طور متوسط اندازه قطر تخم ها 15.4 میلی متر و طول آنها 35 الی 40 میلی متر می باشد که در مدت زمان سه روز ایگوانای ماده در حدود 10 الی 30 تخم سفید یا کرم رنگ می گذارد .

یک ایگوانای سبز در کنار تخم ها

مدت زمان رسیدن تخمها از 90 الی 120 روز طول می کشد و درجه حرارت تخمها در این مدت باید بین 85 تا 91 درجه فارنهایت باشد . نوزاد برای بیرون آمدن از تخم از دندانهای مخصوصی استفاده می کنند (caruncle) که بعد از تولد می افتند . مواد مغذی داخل تخم بیشترین غذای هفته اول و دوم زندگی سوسمار را تامین می کنند و بین مادر و نوزادان بعد از تولد ارتباط خاصی وجود ندارد .
ایگوانا می تواند بیش از 20 سال در حالت اسارت زندگی کند در حالیکه به صورت طبیعی 8 سال عمر می کند تغذیه و لانه مناسب عمر جانور را افزایش می دهد .

رفتارشناسی
در حیات وحش بیشتر نزاعها بین ایگواناها جهت تسخیر لانه ای با میزان آفتاب گیری مناسب تر است معمولا غذای کافی برای این سوسمار گیاه خوار در طبیعت وجود دارد . شاخه یا مسکن مناسب در افزایش درجه حرارت بدن و کمک به هضم غذا بسیار مهم است . در فصل تولید مثل نیز سوسمارهای نر سر خود را بالا و پایین می برند یا تغییر رنگ می دهند و در برخی از موارد یکدیگر را گاز خواهند گرفت هنگامی که فضای نزاع گسترده باشد جانور مغلوب عقب نشینی می کند و در غیر اینصورت امکان زخمی شدن آنها وجود دارد. ماده ها چنین رفتارهایی را هنگامی که فضای آشیانه تخم گذاری محدود باشد از خود بروز می دهند ایگوانای سبز ممکن است به صورت انفرادی فواصل زیادی را نقل مکان کند ولی ماده ها در نهایت برای تخم گذاری به آشیانه اصلی خود باز می گردند .
این جانوران هنگام وحشت یا مخفی می شوند و یا بی حرکت می مانند و زمانی که گرفتار شوند به دور خود حلقه می زنند امکان انجام حرکات شلاقی دم آنها نیز وجود دارد. ایگواناها مانند بسیاری از سوسمارها توانایی ترمیم قسمتی از دم کنده شده خود را دارا می باشند این ترفند به آنها فرصت فرار از دست شکارچیان را خواهد داد و دم جدید در مدت کمتر از یکسال دوباره رشد خواهد کرد البته اندازه آن به صورت اول باز نخواهد گشت .

ارتباط و آگاهی
این حیوانات علائم بصری را به خوبی می شناسند مانند بالا و پایین آوردن سر یا منبسط و منقبض کردن غبغب که به معنای مبارزه طلبیدن است در بسیاری از موارد نرها بوی ناشی رد ماده ها احساس خواهند کرد و در مواردی خاص با ایجاد صدای Hiss کارکرد دستگاه شنوایی خود را اعلام می کنند .

غذای مورد علاقه
ایگوانای سبز در اصل گیاه خوار می باشد آنها گهگاه مرده خواری می کنند یا از بی مهره گان کوچک تغذیه می کنند. گیاهان پربرگ سبز و میوه های رسیده غذای مورد علاقه آنها می باشد این جانور با مهارت از زبانش برای مهار غذا استفاده می کند و با گاز زدن غذا را به تکه های کوچک جهت بلع تقسیم می کند.

یک ایگوانا در حال گرفتن غذا از دست صاحب خود

ممکن است غذا را پس از جویدن کم یا بدون جویدن ببلعد . در ابتدا غذا با آنزیمهای گوارش داخل معده و سپس (قبل از ورود به روده کوچک) با آنزیم های پانکراس و صفرا مخلوط می شود. بیشتر جذب در قسمت کیسه ای شکل روده بزرگ انجام می شود در این مرحله میکروفلورها سلولوز را تجزیه می کنند. وجود این میکروفلورها در روده برای هضم غذاهای سخت ضروری است. ایگواناهای نوزاد علاقه مند به تغذیه از مدفوع بالغین می باشند این کار به آنها جهت سازگاری و تامین میزان مورد نیاز میکروفلور کمک خواهد کرد. ایگواناها در 2 تا 3 سال اول زندگی برای رشد کافی به رژیم غذایی با میزان پروتئین بالا نیاز دارند در این زمان آنها بیشتر از حشرات و عنکبوت ها تغذیه می کنند سوسمارهای مسن تر که به حدااکثر رشد رسیده اند علاقه مند به رژیمی با فسفر کم و کلسیم زیاد و برگ سبز فراوان می باشند.
ایگواناها خونسرد هستند و دمای بدن آنها تحت تاثیر دمای محیط می باشد و دمای پایین موجب کاهش ترشح آنزیمهای هضم کننده و اشتهای جانور می شود. سوسمارها در دمایی بین 77 تا 95 درجه فارنهایت اشتهایی معمول و فعال دارند . میزان آفتابگیر بودن ِمحل زندگی ایگوانا تاثیر زیادی در هضم غذای جانور دارد .
از دیگر عوامل بی اشتهایی این جانور تغییر محل زندگی و وارد شدن به محیط جدید می باشد ماده ها نیز در مراحل پایانی شکل گیری تخم ها گهگاه دچار بی اشتهایی می شوند .

وضعیت حفاظت
ایگواناها در بعضی از کشورها جهت تهیه غذا و تولید چرم آن پرورش داده می شوند. از پوست سایزهای بزرگ این جانور برای تولید چرم های تجملی و کیف و کفش و کمربند استفاده می شود. بیشتر آنها در آمریکا, ژاپن و اروپا به فروش می رسند همچنین این جانور به عنوان حیوان دست آموز خانگی نیز فروخته می شود و البته باعث جذب توریست و جلب توجه آنها در مناطق حفاظت شده می گردد. اگرچه بعضی از جوامع مشغول وضع قوانینی در جهت ممنوعیت داد و ستد ایگوانا هستند ولی در حال حاضر ایگوانا جزو حیوانات حفاظت شده قرار ندارد .